Welkom, bij de tweede blog over adem!
In de eerste blog over adem, die hier te vinden is, vertel ik waarom ik een haat-liefde verhouding met adem heb. Maar in deze blog vertel ik meer over op welke plekken in je lichaam je ademsteun kan vinden en hoe je met adem zou kunnen werken. Ieder lichaam is anders, dus het is voor iedereen weer anders.
Sidenote: ik heb het over verschillende plekken waar je op kan focussen, maar je lichaam is natuurlijk één geheel. Ik schreef al over het middenrif in deze blog en in deze blog. Als het middenrif naar beneden beweegt, en je dus aan het inademen bent, dan vullen de longen zich met lucht en worden groter. De ribben zetten uit, de buik gaat naar buiten. Misschien voel je rondom je borstkas ook wel wat beweging. Adem maar eens in en voel met je hand op je borst, je ribben, en je buik. Deze zetten alledrie uit (kan ook heel klein, dat hoeven zeker geen grote bewegingen te zijn!). Dus als ik het heb over bijvoorbeeld de focus op je buik, dan betekent dit niet dat er niks gebeurt bij je ribbenkast, of je borstkas. Je kan niet echt denken: weet je wat? Vandaag ga ik alleen mijn buik bewegen tijdens het ademen! Dan hou ik mijn ribbenkast lekker stil. Het staat allemaal in contact met elkaar, dus dat wordt een beetje lastig. Maar, soms is het fijn voor je brein om op één ding tegelijk te focussen. Of, soms werkt een bepaalde focus voor iemand niet. Ik heb ook echt manieren die voor mij niet werken, waarbij ik soms denk, euuhh, volgens mij heb ik dit lichaamsdeel gewoon niet, want er gebeurt he.le.maal. niks. En dat is oké!
Werken aan ademsteun
Ten eerste: wat is ademsteun eigenlijk? In de Complete Vocal Technique (CVT) wordt het simpel gedefinieerd als: holding back the breath, oftewel: het zo lang mogelijk proberen terughouden van de adem. Dit doe je volgens CVT door te proberen het middenrif zo lang mogelijk laag te houden. Zoals ik hier al schreef bij ‘Anatomie onder de knie’: je maakt geluid op een uitademing. Bij uitademing beweegt het middenrif weer omhoog, naar zijn (of haar of diens) relaxte positie. Dus, jij bent lekker geluid aan het maken, dat middenrif gaat langzaam weer omhoog, tiedeliedie, maar dan denk je: ho! Ik voel dat ik een beetje buiten adem raak, en dat ik eigenlijk weer wil inademen! Maar ik ben nog niet klaar met wat ik aan het zeggen ben, of wat ik aan het zingen ben! Nou, dat zijn dus momenten waarop je ademsteun wilt inzetten. Als je al merkt dat je adem op is (en je middenrif dus weer aan het activeren is en dus naar beneden gaat bewegen), dan is het eigenlijk te laat om nog te denken aan je ademsteun. Je lichaam wil dan gewoon weer inademen. Dus belangrijk is om van tevoren te kijken: waar in de tekst is mijn adem op en haal ik weer adem, en waar zou ik eigenlijk adem willen halen? En dan ga je kijken hoe je daar met ademsteun het beste op kan inspelen. Soms moet de beweging wat sneller, en soms kan je hem wat vertragen.
Denk je nu, uhm, ik ken dit probleem eigenlijk helemaal niet, het gaat gewoon helemaal vanzelf (wat ik zelf vroeger ook had)? Gefeliciteerd! Dan werk jij onbewust al lekker met je ademsteun.
Of denk je nu: omijngod, ja, dit is precies wat er gebeurt! Gefeliciteerd! Dan kan je gezellig aan de slag met je ademsteun.
Er zijn heeeeel veel manieren om te werken aan ademsteun (breath support of support in het Engels).
Ik ga niet alle manieren uitgebreid langs, maar ik heb zelf wel een aantal favorieten EN manieren die voor mij niet werken. Het mooie vind ik, dat ze voor anderen weer wel werken.
Mijn favoriete manieren om te werken met ademsteun
#1 de buik rondom de navel
Oftewel: de (bij mij niet bestaande) sixpack (of nouja, hij bestaat wel, maar onder een laagje). Dit vind ik zelf een hele fijne manier om te werken. Ik dans zelf ballet, en ik heb de neiging om te locken. Oftewel: mijn buik vast te zetten. Hierdoor is de beweging in mijn buik weg, waardoor ik sneller buiten adem ben en mijn adem vastzet. Focussen op de beweging van de buik werkt heel fijn bij mij.
Hoe doe ik dit? Ik adem van te voren bewust in. Ik leg vaak mijn hand op mijn buik, waardoor ik voel dat deze naar buiten gaat. Hierna adem ik weer uit, en voel ik dat mijn buik weer naar binnen beweegt. Hierna zing ik een zin, terwijl ik mijn hand nog op mijn buik heb, en kan voelen dat mijn buik langzaam naar binnen gaat. Als de zin wat langer is, probeer ik de beweging langzamer te maken, zodat ik adem heb voor de hele zin. Het helpt voor mij heel fijn als ik mijn hand op mijn buik leg, want daardoor voel ik letterlijk de beweging.
Als je je nu afvraagt: hoe maak ik de beweging van mijn buik wat langzamer? Nou, door te werken met een bepaalde weerstand. Volgens CVT is ademsteun een doorgaande beweging, alsof je met een bepaalde weerstand werkt. Een soort balans vinden tussen beweging en weerstand. Soms is er wat meer beweging nodig, en soms wat meer weerstand. Want je kan ook te snel bewegen, waardoor je eerder weer adem wil halen, maar je zin is dan misschien nog niet klaar. Dan is er wat meer weerstand nodig in de beweging. Zien hoe dit werkt? Check deze video:
Wat ik ook altijd fijn vind, is wat ik op de logopedie opleiding heb geleerd: als je klaar bent met een zin, laat je je kaak los. Hierdoor gaat je buik ook meestal automatisch los/naar buiten, waardoor er dus automatisch weer lucht binnen komt. Dit is meestal een hele kleine beweging. Ik moet wel zeggen, ik doe dit niet tijdens optreden ofzo, maar meer als een oefenmethode (het is ook een mooie manier om te merken dat alles in je lichaam met elkaar in verbinding staat). En ik ben er ook wel goed in om mijn kaak te laten vallen maar mijn buik nog steeds vastgezet te hebben. MAAR: ik merk ook dat ik mijn kaak dan ook niet echt ontspannen heb laten vallen. Dus, probeer het uit zou ik zeggen!
#2 De sinaasappelpers (of wat voor fruit je dan ook uit wil persen. Ik ben geen echte fruiteter, dus ik weet even nog niet wat je nog meer kan uitpersen, maar ga lekker los!)
Deze vind ik vooral fijn bij hogere noten. Ik doe dus net alsof ik sinaasappels (team sinaasappel over here) onder mijn oksels heb die ik langzaam (weer alsof je werkt tegen een weerstand) uit probeert te persen. Ik heb dit nog nooit met echte sinaasappels geprobeerd, maar ik zou het bij neppe houden, dan hoef je ook niet schoon te maken nadat je aan de slag bent gegaan met je ademsteun. Nou goed, door dit te doen, activeer je de brede rugspieren aan de achterkant. Ik merk bij mezelf, als ik klaar ben met mijn imaginary sinaasappel uitpersen en ik weer loslaat, dan gaat mijn buik ook automatisch los! Check ook de video als je meer wil zien over hoe deze werkt.
Wat voor mij soms heel fijn werkt
#3 De ribben breder maken. Dit vind ik fijn als ademoefening, ter ontspanning, en echt om de expansion te voelen in mijn lichaam. Ook vind ik het fijn om deze te connecten met de beweging in mijn buik, dus dan leg ik een hand op een deel van mijn ribbenkast en een hand op mijn buik (trouwens, ik vermoed dat ik tijdens ballet deze manier van ademhalen veel toepas, want mijn buik is dan vaak al in maar ik ga nooit van mijn stokkie omdat ik ineens geen adem meer heb). Check wederom de video om te kijken hoe deze werkt.
Wat werkt voor mij niet?
#4 Solar plexus
De solar watte? Precies. Dit is dus een lichaamsdeel waarvan ik echt af en toe betwijfel of ik deze wel heb. Het schijnt iets te zijn wat je net onder het midden van je ribbenkast voelt, maar ik voel hem bij mij dus niet! Ook niet als ik in- of uitadem, dus ik doe meestal gewoon alsof hij niet bestaat (hehe).
#5 de zijkanten van je taille (oftewel the waist)
Deze worden ook wel vaak ‘de flanken’ genoemd. Als je je handen in de zachte deeltjes net onder je ribben zet aan de zijkanten, en als je hoest, dan voel je waarschijnlijk iets bewegen. Nou, dat voel ik dan nog wel. Maar als ik het moet inzetten tijdens zingen dan ga ik me toch een partijtje vastzetten! Alle beweging gaat bij mij dan weg. Deze werkt voor mij dus ook echt niet.
#6 de onderrug
Tja, hier kan ik ook kort over zijn. Deze zet ik zelf echt nooit in als ik aan ademsteun werk.
Nou, dit waren ze dan! Pak even lekker wat te drinken, loop een rondje door je kamer, rek en strek hier en daar wat, pak iets lekkers en ga er dan weer even voor zitten, want er is weer wat nieuws over anatomie te leren! Met deze keer ook een aparte video erbij, want ik kon mijn ‘anatomie onder de knie’ blaadje niet vinden tijdens het filmen van de eerste video #goedvoorbereidmeid.
Anatomie onder de knie
Alright, let’s do this! Ik heb weer een prachtige tekening gekleurd, waarop je heel veel verschillende stembandjes kan zien. Je moet dit zien als een dwarsdoorsnede van de zijkant. Je ziet hier één complete cyclus, en het pijltje laat de beweging van de lucht zien.
Hoe zat het ook alweer? Het middenrif gaat omhoog, de luchtdruk wordt groter en er komt vanuit de longen lucht door de luchtpijp.
De luchtdruk wordt opgebouwd onder de stembanden en de stembanden worden aan elkaar gezogen. De druk wordt zo hoog, dat de stembanden de lucht niet meer kunnen tegenhouden. De stembanden komen los van elkaar om daarna aan de onderkant weer aan elkaar gezogen te worden, en daarna ook met de rest van de stembanden, als een rits die dichtgaat.
Dit is dus één cyclus. Hierna bouwt de luchtdruk weer op onder de stembanden totdat ze de luchtdruk weer niet kunnen tegenhouden, loskomen, en daarna weer samen komen. Dit is dus wat er bedoeld wordt met het trillen van de stembanden. Dit gebeurt super super snel. Als je een geluid op een A4 pitch hoort (de A boven de middelste C), dan herhaalt deze cyclus zich 440 keer in 1 seconde! Als de stembanden sneller trillen, dan zingen/praten we op een hogere pitch, als ze langzamer trillen, dan zingen/praten we op een lagere pitch.
Dus: als je van de bovenkant kijkt, zijn de stembanden open als je ademt en dicht als je geluid maakt, en dan heb je, als je vanaf de zijkant kijkt, nog beweging van de onder- naar de bovenkant, zoals je op de tekening kan zien. En trillen ze dus héél erg vaak per seconde, vooral als je hoger in pitch gaat.
Tot de volgende blog!
De kleurplaat komt uit A Vocal Anatomy Colouring Book van Eimear McCarthy Luddy. Dit is de link naar haar shop!