Hé, hallo! Dit is de allereerste anatomie onder de knie round up post. Hier vind je alle anatomische onderwerpen die ik tot nu toe onderzocht heb, op chronologische volgorde. Met alle tekeningen en alle video’s, zodat je het rustig nog eens opnieuw achter elkaar kan lezen. Enjoy!
Het middenrif en de ademhaling
De allereerste ‘Anatomie onder de knie’!
Wat je op deze prachtige tekening ziet, naast de fantastische kleurencombinaties waar ik voor gekozen heb, is de ribbenkast en het middenrif, ook wel diafragma genoemd (of diaphragm, in mijn continu in Engelse termen denkende hersenen).
Het middenrif is de scheiding tussen de borstkas en de buikholte, en lijkt een beetje op een soort koepel, of een parachute. Ik heb hem blauw gemaakt, want, tja, waarom niet?
Het middenrif helpt bij de inademing: dan activeert hij en wordt er een gedeeltelijk vaacuum gecreëerd in de borstkas, waardoor het middenrif naar beneden beweegt.
De druk in de longen is lager, waardoor de lucht naar binnen stroomt.
De longen worden groter en vullen zich met lucht. De onderste ribben worden breder en de buik beweegt naar buiten. Het middenrif heeft namelijk ruimte nodig om te zakken.
Fun fact: als je je buikspieren relaxt, dan activeert het middenrif automatisch en komt er automatisch lucht binnen. Je hoeft hier niks voor te doen, het gebeurt gewoon vanzelf. Super fijn, want als dat niet gebeurt, dan adem je niet meer en ehh ben je niet echt meer levend.
Bij de uitademing gaat het dus allemaal precies andersom. De spieren rondom het middenrif laten los, waardoor het middenrif relaxt. Het vacuum in de borstkas wordt losgelaten en het middenrif beweegt naar boven.
De longinhoud wordt kleiner en de druk van het middenrif wordt hoger. De lucht gaat hierdoor weer naar buiten. De buik beweegt weer naar binnen.
Kortom: bij inademing gaat de buik naar buiten (uit), en bij uitademing gaat de buik naar binnen (in).
In het filmpje ga je naar 2:16 voor deze anatomie onder de knie!
Het middenrif en geluid
Deze ‘Anatomie onder de knie’ gaat verder waar we de vorige keer zijn gestopt. In de vorige blogpost ging het over de rol van het middenrif tijdens het ademhalen (check de hele blog hier). Maar, wat is nu de rol van het middenrif tijdens het maken van stemgeluid?
Ik heb weer een hele mooie tekening gekleurd uit dit boek. Je ziet hier o.a. een deel van het strottenhoofd. Het grootste oranje stuk is het thyroid (het schildkraakbeen), en daar zitten de stembanden. Boven het oranje deel zit een klein donkerroze deeltje, dat het hyoid heet (het tongbeen). Onder het oranje deel zit het cricoid (het ringkraakbeen). HTC dus, net zoals de telefoons die blijkbaar niet meer bestaan (zo kom ik nog eens ergens achter)! Deze afkorting werkt bij mij super goed als geheugensteuntje, maar denk vanaf nu dus aan HTC als: Hyoid, Thyroid, Cricoid.
Samen dus het strottenhoofd, oftewel de larynx. Oké, dus, wat is nu de connectie met het middenrif? Nou, de stembanden zitten dus vast aan het thyroid (voor de oplettende lezer: het oranje deeltje op de tekening). Zoals je ook kan zien, begint onder het cricoid (donkerroze deeltje onder het thyroid) de luchtpijp. De stembanden zitten dus boven de luchtpijp. Tijdens het ademen doen de stembanden niks, ze zijn gewoon open, beetje aan het uitrusten, lekker niks aan het doen.
Als je je stem wilt gebruiken, dan moeten de stembanden in actie komen. Als het middenrif omhoog gaat, wordt de luchtdruk groter, en vanuit de longen komt er lucht door de luchtpijp. De luchtdruk wordt opgebouwd en de stembanden gaan trillen tegen elkaar aan. En voila, er is geluid!
Geluid vindt dus altijd plaats op een uitademing. Als je klaar bent met geluid maken, dan activeert het middenrif dus weer. Het creeert weer dat vacuum, waardoor het middenrif naar beneden zakt en er weer lucht naar binnen komt.
Dit is hoe je geluid maakt in een notendopje, maar het is nog iets ingewikkelder dan dit (it alwaaays is…). Hier ga ik verder op in in de volgende anatomie onder de knie!
Om deze anatomie onder de knie in actie te zien, kijk ‘m hieronder vanaf 5:18.
De stemband cyclus
Alright, let’s do this! Ik heb weer een prachtige tekening gekleurd, waarop je heel veel verschillende stembandjes kan zien. Je moet dit zien als een dwarsdoorsnede van de zijkant. Je ziet hier één complete cyclus, en het pijltje laat de beweging van de lucht zien.
Hoe zat het ook alweer? Het middenrif gaat omhoog, de luchtdruk wordt groter en er komt vanuit de longen lucht door de luchtpijp.
De luchtdruk wordt opgebouwd onder de stembanden en de stembanden worden aan elkaar gezogen. De druk wordt zo hoog, dat de stembanden de lucht niet meer kunnen tegenhouden. De stembanden komen los van elkaar om daarna aan de onderkant weer aan elkaar gezogen te worden, en daarna ook met de rest van de stembanden, als een rits die dichtgaat.
Dit is dus één cyclus. Hierna bouwt de luchtdruk weer op onder de stembanden totdat ze de luchtdruk weer niet kunnen tegenhouden, loskomen, en daarna weer samen komen. Dit is dus wat er bedoeld wordt met het trillen van de stembanden. Dit gebeurt super super snel. Als je een geluid op een A4 pitch hoort (de A boven de middelste C), dan herhaalt deze cyclus zich 440 keer in 1 seconde! Als de stembanden sneller trillen, dan zingen/praten we op een hogere pitch, als ze langzamer trillen, dan zingen/praten we op een lagere pitch.
Dus: als je van de bovenkant kijkt, zijn de stembanden open als je ademt en dicht als je geluid maakt, en dan heb je, als je vanaf de zijkant kijkt, nog beweging van de onder- naar de bovenkant, zoals je op de tekening kan zien. En trillen ze dus héél erg vaak per seconde, vooral als je hoger in pitch gaat.
Bekijk het in de video hieronder!
De lagen van de stembanden – deel 1
Oké, de vorige keer hadden we het over het trilpatroon van de stembanden, klik hier om de volledige blog terug te lezen. Ook hebben we geleerd dat de stembanden boven de luchtpijp zitten. Laten we vandaag wat dieper ingaan op de lagen van stembanden. Pardon, de lagen van de stembanden, hoor ik je denken? Klopt.
De stembanden bestaan uit verschillende lagen. Je hebt dus twee prachtige stembanden, waarmee je geluid kan maken. Aan de voorkant zitten ze aan het thyroid (het schildkraakbeen), bij elkaar. Gezellig. Aan de achterkant zitten ze apart vast aan de ary’s, oftewel: de arytenoïden, oftewel: de bekerkraakbeentjes. Want: soms heb je ook even ruimte voor jezelf nodig.
Deze kraakbeentjes zorgen er o.a. voor dat de stembanden open en dicht gaan (met behulp van verschillende spieren), maar deze ary’s kunnen nog veeel meer. Laten we daar een andere keer op ingaan.
Zoals je op de tekening kan zien, bestaan de stembanden uit verschillende delen. Ik moet zeggen, ik heb in verschillende jaren verschillende keren hoofdpijn gekregen tijdens het uitzoeken van waar een stemband nou precies uit bestaat. Er lijken verschillende opties te zijn:
1. Je stembanden zijn spieren (makkelijke optie)
2. Je stembanden bestaan uit verschillende lagen, -latijnse naam-, -latijnse naam-, -en nog een latijnse naam- (het wordt al wat ingewikkelder, maar vind ik nog te behappen)
3. De lagen hebben lagen en lagen en tachtig latijnse namen (error in brein, ik ben afgehaakt)
Dus, laten we de eerste alvast in ons geheugen opslaan. Stembanden zijn spieren: check. Als we er iets dieper op induiken, dan kan ik je verklappen dat de stembanden over het algemeen worden opgedeeld in 3 componenten: een spierlaag, ligamentlagen en aan de buitenkant een slijmvlieslaag.
Als je een zachter, minder ‘direct’ of ‘intens’ geluid maakt, dan trilt alleen de slijmvlieslaag (Neutral of falsetto in CVT termen). Als je een harder, wat meer ‘direct’ of ‘intens’ geluid maakt, dan trilt niet alleen de slijmvlieslaag, maar ook de andere lagen in meer of mindere mate (metalige geluiden in CVT termen).
Je ziet de uitleg in de video vanaf 3:04!
De lagen van de stembanden – deel 2
Deze keer een korte anatomie onder de knie, die vooral voortborduurt op de vorige. Bij de vorige ging het over de lagen van de stembanden, en had ik het er al kort over dat de stembanden bestaan uit verschillende lagen. Om de een of andere reden, worden er in verschillende boeken, een verschillend aantal lagen genoemd.
Hiernaast zie je rechtsonder een schema waarin er twee delen worden genoemd, bestaand uit:
1) cover: het slijmvlies en een ligamentlaag (het donkerroze deel en het blauwe deel)
2) body: een ligamentlaag en de spier (het lichtroze deel en het ‘witte-met-gekleurde-diamantjes-deel’)
Maar, ik denk dat de meest voorkomende beschrijving degene is waarin er drie delen genoemd worden (linksboven):
1) slijmvlieslaag (het donkerroze deel)
2) ligamentlagen (het blauwe en lichtroze deel)
3) spierlaag, oftewel: de thyroarytenoid muscle (ook wel TA muscle genoemd. Deze spier heet de thyroarytenoïde spier in het Nederlands, en wordt ook wel de musculus vocalis genoemd) (het ‘witte-met-gekleurde-diamantjes-deel’).
In de video hieronder zie je het vanaf 3:23. Een hele fijne zomer en tot de volgende!
De kleurplaten komt uit A Vocal Anatomy Colouring Book van Eimear McCarthy Luddy. Dit is de link naar haar shop!